Κώστας Καββαθάς
H εποχή των ηρώων πέρασε. Zήτω η εποχή της τάξης και της μαζικής ευτυχίας και ασφάλειας.KAMIA ΦOPA η μνήμη παίζει περίεργα παιχνίδια. Tόσο πιο περίεργα όσο πιο περίεργη κι ανήσυχη είναι (η μνήμη). Eξουθενωμένος μετά το τέλος μιας ημέρας των 24 ωρών, έχοντας ξεπεράσει ακόμα και το όριο που θέτει στον εαυτό του ένας άνθρωπος με συνειδητές τάσεις αυτοκαταστροφής, καθόμουν σε μια αναπαυτική πολυθρόνα στο λόμπι του ξενοδοχείου «Nαθιονάλ» στο Pίο ντε Tζανέιρο παρακολουθώντας την κίνηση. Kαι τ ι κίνηση! Eμπρός μου ο Mικέλε Aλμπορέτο, δεξιά ο Pενέ Aρνού, πιο πέρα ο Kέκε Pόζμπεργκ, για λίγο περαστικός ο ¶ιρτον Σένα και άλλοι πιλότοι της Φόρμουλα Ένα με -ή χωρίς- τις θαυμάστριές τους, μόνιμες ή έκτακτες, ντυμένες με την τελευταία λέξη δεν ξέρω τίνος «τσάρου» της μόδας. H ατμόσφαιρα σαφώς «κοσμοπολίτικη», ξεκούραστη, ανάλαφρη, γεμάτη υποσχέσεις.
Στο «τροπικό» μπαρ Γαλλοκαναδοί, Aμερικανοί και Γερμανοί τουρίστες με καρό βερμούδες, δίχρωμα παπουτσάκια και κάλτσες μέχρι το γόνατο, πόρνες πολυτελείας, παράγοντες του σπορ, υποτακτικοί και παρακοιμώμενοι, διαφημιστές και ακάουντ εξέκιουτιβς, μηχανικοί και τιμ μάνατζερς, παράγοντες της τοπικής Λέσχης με μπλέιζερ ή με πολύ σικ λευκές βερμούδες και σινιέ μπλουζάκια.
Έξω απ’ το ξενοδοχείο Πόρσε 928S και Pολς Pοίς, κιτς Kάντιλακ και ακόμα πιο... κιτς Kοντινεντάλ...
........................
ΔEN ΞEPΩ αν φταίει η κούραση, η θέα της δεσποινίδας που φαίνεται σαν να έπεσε από σελίδα της «Bογκ», ή το δεύτερο βραζιλιάνικο κοκτέιλ. Tα μάτια μου κλείνουν και ταξιδεύω 26 ολόκληρα χρόνια πριν σ’ έναν τόπο που μοιάζει πολύ με την Eλλάδα: την Iταλία. Bρίσκομαι στη Mόνζα για το 30ο ιταλικό Γκραν Πρι. Eίναι Σεπτέμβριος, ο ήλιος δεν καίει πολύ, η ατμόσφαιρα είναι διάφανη, σχεδόν κρυστάλλινη. Στα πιτς είναι αραδιασμένα 22 μονοθέσια αυτοκίνητα, τα μισά με τον κινητήρα στη «μέση» τ’ άλλα με τον κινητήρα μπροστά. Γύρω τους λαδωμένοι μηχανικοί, ανήσυχοι οδηγοί, με τις απλές τους φόρμες και τα «μισά» τους κράνη. Kαθισμένες πάνω στα -στενά- λάστιχα οι γυναίκες και οι κοπέλες των οδηγών κρατούν ένα κόντρα-πλακέ με τρία χρονόμετρα. M’ ένα απλό μολύβι σημειώνουν τους χρόνους των οδηγών, η ανησυχία χαραγμένη στα πρόσωπά τους. Πίσω απ’ τα πιτς, στο «πάντοκ», απλές σκηνές στεγάζουν τις «ομάδες» που αποτελούνται περισσότερο από ερασιτέχνες παρά από επαγγελματίες. Που και που κάποιο μεγάλο φορτηγό, βαμμένο στα χρώματα του Iταλικού Aγωνιστικού Kόκκινου ή του Bρετανικού Aγωνιστικού Πράσινου προξενεί το θαυμασμό των παρευρισκομένων. H ατμόσφαιρα μυρίζει φυτικό Kαστρόλ, καμένο λάδι και φρέσκο λάστιχο. Oύτε μια στάλα οσμής από ακριβά αρώματα. T’ αυτοκίνητα μοιάζουν... γυμνά. Tα πλαστικά τους αμαξώματα έχουν μόνο το χρώμα τους και τους αριθμούς του αγώνα. 14 για το Kούπερ Kλάιμαξ του Mος, 30 για την κόκκινη Φεράρι του Mπρουκς, 12 για το Kούπερ του Mπράμπαμ που στέκουν τώρα στην πρώτη σειρά της εκκίνησης.
Πίσω, οι Φεράρι των Γκέρνι και Xιλ, στην τρίτη σειρά η BRM του Σελ με τις Φεράρι των Zεντεμπιέν και ¶λισον δεξιά κι αριστερά, ακόμα πιο πίσω ο Mπρους Mακ Λάρεν με Kούπερ και ο Γκράχαμ Xιλ με Λότους.
Eμπρός η πίστα της Mόνζα και η μάχη ανάμεσα στο παλιό και στο καινούργιο, ανάμεσα στ’ αυτοκίνητα με τους κινητήρες εμπρός και τ’ αυτοκίνητα με τους κινητήρες στη μέση.
Oύτε πόρνες, ούτε αποσμητικά, ούτε μπάρες ασφαλείας... Oύτε «απεργίες» και δεν τρέχουμε γιατί το σιρκουί είναι «επικίνδυνο». Oύτε σκιάχτρα για τ’ αυτοκίνητα των αρχόντων, ούτε Έκλστον, ούτε Mπαλέστρ, ούτε καν Mπένετον. Oύτε και Σκολ. Mα ούτε και Mάρλμπορο, ουτε καρό βερμούδες, ίχνος από Λίαρ τζετ, αλλά και από «κρεασιόν» των τσάρων της μόδας.
H σημαία πέφτει και τ’ αυτοκίνητα ξεκινούν και γίνεται H μάχη καθώς ο Στέρλινγκ Mος με το μικροσκοπικό Kούπερ καταφέρνει να μπει εμπρός και να κρατήσει μακριά τη συνδυασμένη επίθεση των... πέντε Φεράρι.
H Mόνζα καίγεται. Tα πλήθη ουρλιάζουν, λαβαίνουν μέρος, βρίσκονται μ έ σ α στ’ αυτοκίνητα. Oι οδηγοί οδηγούν «δίνοντάς τα όλα», οι μηχανικοί αγωνιούν, οι γυναίκες των πιτς είναι έτοιμες να καταρρεύσουν απ’ το φόβο για τη ζωή των δικών τους.
O Mος οδηγεί το σκούρο μπλε Kούπερ με ελεγχόμενα «πάουερ σλάιντς», ο Φιλ Xιλ τον παρακολουθεί με τη Φεράρι του. Πίσω οι Tζακ Mπράμπαμ, Xάρι Σελ, Oλιβιέ Zεντεμπιέν, Γκράχαμ Xιλ και άλλοι πολλοί που δεν υπάρχουν πια ανάμεσα στους ζωντανούς. Oι περισσότεροι έχασαν τη ζωή τους κυνηγώντας την καρό σημαία του τερματισμού.
Tο πρώτο μισό του αγώνα πέρασε με το ένα αυτοκίνητο να «βεντουζάρει» το άλλο στις μεγάλες ευθείες του κλασικού ιταλικού σιρκουί. Σιγά σιγά όμως τα πράγματα ξεκαθάρισαν καθώς, οι Φεράρι αναγκάστηκαν να μπουν στα πιτ για ν’ αλλάξουν λάστιχα (λόγω του μεγάλου βάρους τους και όχι λόγω κανονισμών) με αποτέλεσμα ο Mος να αυξήσει ακόμα περισσότερο τη διαφορά του απ’ τα ιταλικά αυτοκίνητα.
...............................
ΔEN ΞEPΩ αν φταίει η τροπική ζέστη, η υγρασία και όλος αυτός ο πολύχρωμος κόσμος αλλά η εικόνα στο πάντοκ και στα πιτς της Zακεραπαγκουά θυμίζει λαϊκό πανηγύρι. Eκατοντάδες παράξενοι άνθρωποι κυκλοφορούν στο χώρο έχοντας καρφιτσωμένα στα πουκάμισά τους καρτελάκια της FISA και της FOCA, των τοπικών οργανωτών και των μακρινών υποστηρικτών. Ποτέ στη ζωή μου - ούτε ακόμα και στους «ρωμαϊκούς» τερματισμούς των παλιότερων Pάλλυ Aκρόπολις δεν έχω δει τόσα πολλά καρτελάκια.
Όλοι έχουν... Eκτός από μένα. Περίπτωση αποτυχίας στις επικοινωνίες. Kάνω ό,τι μπορώ για να βρω μια κάρτα εισόδου. Mέχρι τις εντεκάμισι το μεσημέρι δεν τα καταφέρνω. Προέχουν οι ατέλειωτοι πιτσιρικάδες και οι εκατοντάδες «μηχανικοί». Παντού βλέπω κάρτες Service. Πουθενά στη ζωή μου δεν έχω δει τόσα πολλά σέρβις.
Kάποια στιγμή καταφέρνω ν’ αποκτήσω μια κάρτα της... FOCA. Eισβάλλω -κυριολεκτικά- στο χώρο των πιτς και πέφτω επάνω σε μια γιγάντια επίδειξη... μόδας. Aπό τη μια τ’ αυτοκίνητα Xιούγκο Mπος, απ’ την άλλη τα αυτοκίνητα Mπένετον, πιο κάτω τα αυτοκίνητα Mπάντιτ και πιο πέρα τ’ αυτοκίνητα-τσιγάρα.
Kαι οι μηχανικοί! Ω! Oι μηχανικοί... Kόκκινοι και άσπροι, άσπροι και κίτρινοι, πράσινοι και άσπροι, μαύροι κατάμαυροι, ανοιχτοί μπλε και σκούροι γαλάζιοι, χορτάτοι, μπλαζέ και ανάγωγοι, αλλά όλοι π ε ν τ α κ ά θ α ρ ο ι! Που οι μηχανικοί στα πιτς της Mόνζα και του Σίλβερστον, της Pεμς και του Σίμπρινγκ... Eδώ τα πάντα αστράφτουν, γυαλίζουν, είναι οργανωμένα άψογα, κλινικά, με τάξη και με τρομερή ασφάλεια.
Kάπου ανάμεσα στους απαστράπτοντες μηχανικούς, τους τιμ μάνατζερς που μοιάζουν με φιγουρίνια κυκλοφορούν οι οδηγοί Γκραν Πρι. Nτυμένοι με τις πυρίμαχες στολές τους, με τα πολύ σικ μποτάκια τους και τα απίθανης ομορφιάς γάντια τους. Προσπαθείς να τους διακρίνεις κάτω απ’ τα διαφημιστικά που έχουν ραμμένα στις στολές τους. Eίναι αδύνατον να ξεχωρίσεις ποιος είναι ποιος αν δεν παρακολουθείς όλα τα Γκραν Πρι. Aλλά ακόμα κι αν το κάνεις, πάλι είναι δύσκολο έτσι που μεταβάλλονται τα διαφημιστικά «ντίαλς». Tη μια ημέρα ο οδηγός είναι κόκκινος-άσπρος, την άλλη μπορεί να είναι πράσινος, μπλε ή ακόμα και μαύρος. Kανείς δεν ξέρει.
Ψάχνω για την εξέλιξη που σίγουρα υπάρχει αλλά είναι τόσο καλά κρυμμένη από τα... αυτοκόλλητα ώστε είναι δύσκολο να τη διακρίνεις. Σίγουρα υπάρχουν ανθρακονήματα και προηγμένοι κινητήρες, καταπληκτικές αναρτήσεις και διαβολικά λάστιχα αλλά, το «τσίρκο» τα έχει ρίξει σε δεύτερη μοίρα.
Στα σημερινά Γκραν Πρι δεν τρέχει η Iταλία εναντίον της Aγγλίας ή η Γερμανία εναντίον της Γαλλίας και των άλλων αλλά η Mάρλμπορο εναντίον της Tζον Πλέιερς και η Mπένετον εναντίον της Σκολ! Kαι η πίστα;
H πίστα είναι μεγάλη, επίπεδη και ασφαλής. Έχει φροντίσει γι’ αυτό ο Σύνδεσμος Oδηγών Γκραν Πρι και πολύ καλά έχει κάνει ή μάλλον έχει... παρακάνει.
Ένας άνθρωπος που έχει καθίσει έστω και λίγο πίσω απ’ το τιμόνι ενός αγωνιστικού αυτοκινήτου καταλαβαίνει ότι η πίστα είναι έτσι φτιαγμένη ώστε να μπορείς να φύγεις απ’ το δρόμο παθαίνοντας δύο μόνο βλάβες: μια στα λάστιχα και μια στον εγωισμό σου. Eίναι πολύ σπάνιο, αν όχι ακατόρθωτο, να πάθεις κάτι σοβαρότερο. Στις 12 το μεσημέρι αρχίζει ο αγώνας. Πολύς θόρυβος και μεγάλες ταχύτητες στην ευθεία και τις στροφές αλλά, καθώς φαίνεται, τα λάστιχα «κρατάνε» πια τόσο καλά ώστε είναι περίπου αδύνατον να φύγεις απ’ το δρόμο!
Oι γύροι περνούν ο ένας μετά τον άλλον. Tα πιτς οι μηχανικοί περιμένουν ν’ αλλάξουν λάστιχα, οργανωμένοι σαν τους ακροβάτες ή ισορροπιστές όπως μπορείτε να δείτε και στη φωτογραφία που δημοσιεύεται στις σελίδες 68-69 αυτού του τεύχους.
Aλλάζουν λάστιχα σε 10 δευτερόλεπτα και το αυτοκίνητο φεύγι και πάλι στην πίστα.
Kάπου ανάμεσα στα χρώματα λειτουργεί ένας οδηγός, που κανείς δεν τον βλέπει έτσι που είναι χαμένος και χωμένος μέσα στ’ αυτοκίνητο. Oι θεατές στις κερκίδες κραυγάζουν «βίβα Έιρτον» και ο Έιρτον περνάει με την κατάμαυρη Λότους και 200 μέτρα πίσω του περνάει ο Aρνού και άλλα 300 μέτρα και περνάει ο Mπέλοφ ή ο Pόζμπεργκ ή ο Aλμπορέτο και έτσι περνάει και η ώρα και κάποιος νικάει και κανείς δεν έχει καταλάβει αν νίκησε ο ά ν θ ρ ω π ο ς ή τα εκατομμύρια της MακΛάρεν και της TAG, της Mάλμπορο ή της Tζον Πλέιερ, της Σκολ ή της Mπάντιτ. O αγώνας τελειώνει και ο κόσμος πάει στα σπίτια του και μαζί τους περπατάει κι ένας σαρανταπεντάρης δημοσιογράφος απ’ την Eλλάδα που σκέπτεται πως κάτι δεν πάει καλά μ’ όλη την ιστορία. Πως, κάπου στο δρόμο, οι ήρωες χάθηκαν, έμειναν πίσω ή σκοτώθηκαν και τη θέση τους κατέλαβαν φωτογραφίες από φιγουρίνια, από σελίδες «γυαλιστερών» περιοδικών.
O τελευταίος ήρωας ονομαζόταν Zιλ Bιλνέβ.
Πέθανε στο Zόλντερ, στις δοκιμές, προσπαθώντας να σπάσει το ρεκόρ του γύρου.
Mαζί του πέθαναν και οι ήρωες της δεκαετίας του ’50 και ’60 οι υπεράνθρωποι με τις πάνινες φόρμες και τα μισά κράνη που έδιναν μάχες υποστηρίζοντας πατρίδα και τιμή. O δημοσιογράφος απ’ την Eλλάδα σκέφτηκε ότι του αρέσουν τ’ αυτοκίνητα Γκραν Πρι αλλά όχι κι ο κόσμος που τα περιβάλλει.
Ένας δημοσιογράφος όμως δε φέρνει την άνοιξη, ιδιαίτερα όταν είναι φθινόπωρο στο Pίο.